ប្រែសម្រួល៖ រ៉ាម៉េត

ទីក្រុងឡុងដ៍៖ “យុទ្ធសាស្ត្រពន្ធគយរបស់យើងគឺ បាញ់មុនហើយសួរសំណួរនៅពេលក្រោយ។” នេះជាសម្ដីរបស់អ្នកជំនាញគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចសំខាន់មួយរូបរបស់លោក Donald Trump ដែលបាននិយាយប្រាប់ខ្ញុំកាលពីចុងឆ្នាំមុន។

ឥរិយាបថប្រកួតប្រជែងបែបនេះកំពុងពេញនិយមនៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន។ ប៉ុន្តែយុទ្ធវិធីបាញ់ភ្លាមៗរបស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិកគឺមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ – ទាំងសម្រាប់អាមេរិកផ្ទាល់ និងប្រទេសដែលគាត់បានកំណត់គោលដៅដាក់ពន្ធគយ។

ហានិភ័យសេដ្ឋកិច្ចដែលអាចកើតមានសម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិក – អតិផរណាកើនឡើង និងការរំខានឧស្សាហកម្ម – គឺត្រូវបានគេដឹងច្បាស់។ ផលវិបាកយុទ្ធសាស្ត្រសម្រាប់អាមេរិកមិនសូវច្បាស់ភ្លាមៗទេ – ប៉ុន្តែអាចធ្ងន់ធ្ងរដូចគ្នា និងអាចមានរយៈពេលយូរជាងទៅទៀត។

ពន្ធគយរបស់លោក Trump គំរាមកំហែងដល់ការបំផ្លាញឯកភាពនៃសម្ព័ន្ធភាពលោកខាងលិច។ គាត់កំពុងបង្កើតគ្រាប់ពូជនៃក្រុមជំនួសមួយដែលបង្កើតឡើងដោយប្រទេសជាច្រើនដែលមានអារម្មណ៍ថាត្រូវបានគំរាមកំហែងថ្មីៗដោយអាមេរិក។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការនឹងមានលក្ខណៈក្រៅផ្លូវការជាមុនសិន ប៉ុន្តែនឹងកាន់តែរឹងមាំឡើងនៅពេលសង្គ្រាមពន្ធគយបន្តទៅមុខ។

• ការប្រឆាំងសម្ព័ន្ធមិត្តខ្លាំងជាងការប្រឆាំងសត្រូវ

ការដួលរលំនៃឯកភាពលោកខាងលិចនឹងក្លាយជាក្តីសុបិន្តដែលកើតឡើងពិតសម្រាប់រុស្ស៊ី និងចិន។ លោក Trump ប្រហែលជាមិនខ្វល់ទេ។ គាត់តែងតែសម្តែងការគោរពចំពោះលោក Vladimir Putin និងលោក Xi Jinping។

ប៉ុន្តែលោក Marco Rubio និងលោក Mike Waltz – បុរសដែលលោក Trump បានតែងតាំងជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស និងទីប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិ – ទាំងពីរនាក់អះអាងថាជឿថាការទប់ស្កាត់អំណាចចិនគឺជាបញ្ហាប្រឈមយុទ្ធសាស្ត្រសំខាន់ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងប្រឈម។

ប្រសិនបើករណីនោះពិតមែន វាជាការល្ងង់ខ្លាំងណាស់សម្រាប់លោក Trump ក្នុងការដាក់ពន្ធគយលើប្រទេសចិន កាណាដា និងម៉ិកស៊ិក (ទោះបីជាជនជាតិម៉ិកស៊ិកអាចចរចាបានការពន្យារពេលប្រហារជីវិតមួយខែក៏ដោយ)។ ក្នុងការធ្វើបែបនេះ គាត់ប្រឈមនឹងការបង្កើតការរួបរួមគ្នានៃផលប្រយោជន៍រវាងប្រទេសទាំងបីនេះ – ព្រមទាំងសហភាពអឺរ៉ុបដែលត្រូវបានគេប្រាប់ថាជាជួរបន្ទាប់សម្រាប់ការអនុវត្តពន្ធគយ។

នៅពេលដែលរដ្ឋបាលលោក Biden ចូលកាន់តំណែងក្នុងឆ្នាំ២០២១ សហភាពអឺរ៉ុបត្រៀមខ្លួនជំរុញកិច្ចព្រមព្រៀងវិនិយោគថ្មីមួយជាមួយប្រទេសចិន។ ប៉ុន្តែកិច្ចព្រមព្រៀងនោះត្រូវបានបោះបង់ចោលបន្ទាប់ពីមានសម្ពាធពីវ៉ាស៊ីនតោន និងកំហុសឆ្គងរបស់ប៉េកាំង។ នៅចុងសម័យលោក Biden សហរដ្ឋអាមេរិក និងគណៈកម្មការអឺរ៉ុបបានធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយគ្នាលើកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បី “កាត់បន្ថយហានិភ័យ” ពាណិជ្ជកម្មជាមួយចិន និងដើម្បីរឹតត្បិតការនាំចេញបច្ចេកវិទ្យាសំខាន់ៗ។

ការយល់ដឹងសំខាន់របស់រដ្ឋបាលលោក Biden គឺថា ប្រសិនបើសហរដ្ឋអាមេរិកចូលរួមក្នុងការប្រកួតប្រជែងជាសកលជាមួយចិន វាទំនងជាឈ្នះប្រសិនបើវាអាចបញ្ចុះបញ្ចូលប្រជាធិបតេយ្យអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងទៀតឱ្យធ្វើការជាមួយគ្នា។ ផ្ទុយទៅវិញ លោក Trump បានសម្រេចចិត្តប្រឆាំងនឹងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អាមេរិកខ្លាំងជាងសត្រូវរបស់ខ្លួនទៅទៀត។ ផលវិបាកដែលទំនងជាកើតឡើងគឺថា គាត់នឹងជំរុញសម្ព័ន្ធមិត្តទាំងនោះត្រឡប់ទៅរកប្រទេសចិនវិញ។

អ្នកបង្កើតគោលនយោបាយអឺរ៉ុបបានដឹងរួចទៅហើយថា គោលដៅដ៏មហិច្ឆតាដែលពួកគេបានកំណត់សម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរបៃតងនឹងមិនអាចសម្រេចបានដោយគ្មានយានយន្តអគ្គិសនី ថ្ម និងបន្ទះសូឡារបស់ចិនឡើយ។ ការគំរាមកំហែងនៃការបាត់បង់ទីផ្សារអាមេរិកនឹងធ្វើឱ្យទីផ្សារចិនមើលទៅកាន់តែចាំបាច់។

នៅពេលដែលខ្ញុំបានស្នើដល់អ្នកបង្កើតគោលនយោបាយជាន់ខ្ពស់អឺរ៉ុបម្នាក់កាលពីសប្តាហ៍មុនថា សហភាពអឺរ៉ុបអាចពិចារណាស្វាគមន៍ប្រទេសចិនម្តងទៀត នាងបានឆ្លើយតបថា៖ “ជឿខ្ញុំចុះ ការសន្ទនានោះកំពុងតែកើតឡើងរួចទៅហើយ។”

• តើសហរដ្ឋអាមេរិក ឬចិនជាការគំរាមកំហែងដោយផ្ទាល់ច្រើនជាង?

ជនជាតិអឺរ៉ុបមួយចំនួនដែលមានឥទ្ធិពលកំពុងតែសួរថាតើសហរដ្ឋអាមេរិក ឬចិនគឺជាការគំរាមកំហែងដោយផ្ទាល់ច្រើនជាងនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ នេះនឹងជាសំណួរគ្មានន័យទាល់តែសោះកាលពីពីរខែមុន។

ប៉ុន្តែវាជាលោក Trump – មិនមែនលោក Xi ទេ – ដែលកំពុងនិយាយអំពីការបញ្ចប់ឯករាជ្យភាពរបស់ប្រទេសកាណាដា ដែលជាសមាជិកណាតូ។ ហើយវាជារដ្ឋបាលលោក Trump និងលោក Elon Musk – មិនមែនជារដ្ឋាភិបាលចិនទេ – ដែលកំពុងលើកកម្ពស់ក្រុមស្តាំនិយមនៅអឺរ៉ុប។

លទ្ធិពាណិជ្ជនិយមចិន និងការគាំទ្ររបស់ប៉េកាំងចំពោះសង្គ្រាមរបស់រុស្ស៊ីប្រឆាំងនឹងអ៊ុយក្រែននៅតែជាឧបសគ្គសំខាន់ៗចំពោះការផ្សះផ្សារវាងចិននិងទីក្រុងប្រ៊ុចសែល។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើរដ្ឋបាលលោក Trump បោះបង់ចោលអ៊ុយក្រែន – ហើយប៉េកាំងចាត់វិធានការតឹងរឹងជាមួយរុស្ស៊ី – ផ្លូវនឹងបើកចំហសម្រាប់ការងាកទៅរកប្រទេសចិនរបស់អឺរ៉ុប។

ចិនក៏នឹងមើលឃើញឱកាសថ្មីៗនៅអាមេរិកឡាទីនផងដែរ ពេលដែលទ្វីបនេះខឹងសម្បារនឹងការគំរាមកំហែងរបស់អាមេរិកទៅលើប៉ាណាម៉ា និងម៉ិកស៊ិក។

សកម្មភាពឈ្លានពានរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកប្រឆាំងនឹងប្រទេសទាំងនេះ – រួមទាំងការប្រើកម្លាំងយោធា – គឺអាចកើតឡើង ដោយសារតែការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់លោក Trump ក្នុងការទាមទារយកការគ្រប់គ្រងប្រឡាយប៉ាណាម៉ាមកវិញ និងដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងក្រុមឧក្រិដ្ឋជនជួញដូរគ្រឿងញៀនម៉ិកស៊ិក។

ប៉ុន្តែការឈ្លានពានរបស់លោក Trump ទៅលើប្រទេសម៉ិកស៊ិកទំនងជានាំមកនូវផលវិបាកផ្ទុយទៅវិញ។ ប្រសិនបើពន្ធគយរុញច្រានម៉ិកស៊ិកទៅក្នុងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចធ្ងន់ធ្ងរ លំហូរមនុស្សដែលអស់សង្ឃឹមដែលឆ្ពោះទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិកទំនងជាកើនឡើងតែប៉ុណ្ណោះ – ដូចគ្នានឹងអំណាចរបស់ក្រុមឧក្រិដ្ឋជនជួញដូរគ្រឿងញៀន ដែលការនាំចេញរបស់ពួកគេមិនស្ថិតក្រោមពន្ធគយទេ។

កាណាដា និងម៉ិកស៊ិកដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា ឱកាសឈ្នះមិនមែនជារបស់ពួកគេទេក្នុងសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក។ ប៉ុន្តែពួកគេត្រូវតែតបតវិញ។

គ្មានមេដឹកនាំជាតិណាម្នាក់អាចហ៊ានបង្ហាញភាពខ្សោយចំពោះមុខការគំរាមកំហែងរបស់អាមេរិកឡើយ។ ហើយការវាយប្រហារតបទៅលោក Trump ប្រហែលជាជាជំហានយុទ្ធសាស្ត្រត្រឹមត្រូវ។

ដូចដែលរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអឺរ៉ុបម្នាក់បាននិយាយប្រាប់ខ្ញុំថ្មីៗនេះថា៖ “ប្រសិនបើលោក Trump ទាត់អ្នកនៅលើមុខ ហើយអ្នកមិនទាន់តបវិញទេ គាត់នឹងវាយអ្នកម្តងទៀត។”

ប្រទេសនានាដូចជាចក្រភពអង់គ្លេស និងជប៉ុនដែលមិនទាន់ត្រូវបានគេកំណត់គោលដៅសម្រាប់ពន្ធគយអាចនឹងដកដង្ហើមធូរស្រាល។ ប៉ុន្តែពួកគេកំពុងបោកបញ្ឆោតខ្លួនឯងប្រសិនបើពួកគេគិតថាការរក្សាកម្រិតទាបនឹងទិញបានភាពស៊ាំ។ ប្រសិនបើលោក Trump សម្រេចថាសង្គ្រាមពន្ធគយដំបូងរបស់គាត់បានជោគជ័យ គាត់នឹងស្វែងរកគោលដៅថ្មីជាក់ជាមិនខាន។

សាជីវកម្មអាមេរិកក៏ត្រូវតែភ្ញាក់ឡើង និងបញ្ឈប់ការនិយាយអោយក្រុមហ៊ុនអំពីការវិលត្រឡប់មកវិញនៃ “ស្មារតីសត្វ” ទៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចសហរដ្ឋអាមេរិក។ អ្វីដែលលោក Trump កំពុងផ្តល់ឱ្យអាមេរិកជាមូលដ្ឋានគឺស្វ័យភាពសេដ្ឋកិច្ច និងការបំផ្លាញសម្ព័ន្ធភាពលោកខាងលិច។ នោះនឹងក្លាយជាគ្រោះមហន្តរាយសេដ្ឋកិច្ច និងយុទ្ធសាស្ត្រសម្រាប់អាជីវកម្មអាមេរិក – និងសម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិកទាំងមូល៕

ប្រភព៖ Financial Times/ch