ប្រែសម្រួល៖ ស-សម្បត្តិ

ប្រសិនបើអ្នកស្ថិតក្នុងចំណោមមនុស្សរាប់លាននាក់ដែលបានធ្វើការប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងឱកាសឆ្នាំថ្មីដើម្បីកាត់បន្ថយទម្ងន់ ហាត់ប្រាណ ឬញ៉ាំអាហារឱ្យបានល្អប្រសើរ នេះគឺជាហេតុផលមួយទៀតដែលអ្នកគួរតែបន្តធ្វើវា៖ ការធ្វើបែបនេះអាចការពារបេះដូងរបស់អ្នក។

ជំងឺបេះដូងគឺជាមូលហេតុចម្បងនៃការស្លាប់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ទម្លាប់មិនល្អដូចជាការជក់បារី របបអាហារមិនល្អ និងការរស់នៅអសកម្មអាចបង្កើតមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់ជំងឺយូរមុនពេលរោគសញ្ញាលេចចេញមក។ ទម្លាប់ទាំងនេះ “នឹងមិនសម្លាប់អ្នកនៅថ្ងៃបន្ទាប់ទេ” ប៉ុន្តែវាអាចកំណត់ថាតើអ្នកនឹងរស់នៅបានល្អប៉ុណ្ណានៅទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនៃជីវិតរបស់អ្នក នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់វេជ្ជបណ្ឌិត ឃីឡា ឡារ៉ា-ប្រៃធីនជឺ ជាគ្រូពេទ្យជំនាញបេះដូង និងជាសាស្ត្រាចារ្យរងផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រនៅមជ្ឈមណ្ឌល Mayo Clinic នៅរ៉ូចេស្ទើរ រដ្ឋមីនីសូតា។

“ប្រសិនបើអ្នកនិយាយថាអ្នកនឹងដើរកម្សាន្តនៅភ្នំដូឡូមីតនៅពេលចូលនិវត្តន៍ តើអ្នកកំពុងធ្វើអ្វីឥឡូវនេះដើម្បីត្រៀមខ្លួន?” លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍។

១-ជាដំបូង ត្រូវពិនិត្យមើលស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នរបស់អ្នក

វេជ្ជបណ្ឌិតអាចប្រើប្រាស់សម្ពាធឈាម កូឡេស្តេរ៉ុល និងកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាមរបស់អ្នកដើម្បីព្យាករណ៍ហានិភ័យនៃជំងឺបេះដូង និងស្នើនូវការព្យាបាលដែលអាចធ្វើទៅបាន។ ដូច្នេះ សូមចាប់ផ្តើមដោយទៅជួបគ្រូពេទ្យថែទាំសុខភាពបឋមរបស់អ្នកដើម្បីពិនិត្យមើលលេខទាំងនេះ នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់វេជ្ជបណ្ឌិត សាឌីយ៉ា ខាន់ ជាគ្រូពេទ្យជំនាញបេះដូងផ្នែកបង្ការនៅសាលាវេជ្ជសាស្ត្រហ្វាញបឺកនៃសាកលវិទ្យាល័យណតវែស្ទឺន។

ការទៅជួបគ្រូពេទ្យថែទាំសុខភាពបឋមក៏ផ្តល់ឱកាសដើម្បីពិភាក្សាអំពីគោលដៅសុខភាពរបស់អ្នកផងដែរ។ អ្នកអាចពិភាក្សាអំពីអ្វីដែលអាចរារាំងអ្នកមិនឱ្យសម្រេចគោលដៅទាំងនោះ និងរៀបចំផែនការសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរ។

“វាអាចមានអារម្មណ៍ថាច្រើនពេកប្រសិនបើអ្នកព្យាយាមធ្វើវាទាំងអស់ក្នុងពេលតែមួយ” វេជ្ជបណ្ឌិត ខាន់ បានមានប្រសាសន៍។ ប៉ុន្តែអ្នកអាចពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យរបស់អ្នកអំពីការចាប់ផ្តើមជាមួយនឹងអ្វីដែលងាយស្រួលបំផុត ឬការផ្លាស់ប្តូរណាដែលនឹងធ្វើឱ្យមានភាពខុសប្លែកច្រើនបំផុត។

២-ប្រសិនបើអ្នកជក់បារី សូមព្យាយាមឈប់

ការជក់បារីគឺជាមូលហេតុនៃការស្លាប់ប្រហែលមួយភាគបីទាក់ទងនឹងជំងឺបេះដូង បើយោងតាមសមាគមបេះដូងអាមេរិក។ ការជក់បារីបង្កឱ្យមានការរលាក បង្កើនការកកស្ទះ និងធ្វើឱ្យការកកស្ទះនោះងាយនឹងផ្ទុះ និងបង្កើតកំណកឈាម ដែលអាចនាំឱ្យមានជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល ឬដាច់សរសៃឈាមបេះដូង។ បារីអេឡិចត្រូនិច និងប៊ិចជក់ក៏មានផ្ទុកនីកូទីន និងសារធាតុផ្សេងទៀតដែលប៉ះពាល់ដល់សុខភាពបេះដូងផងដែរ។

ភស្តុតាងបង្ហាញថា ការប្រើប្រាស់ថ្នាំ និងការប្រឹក្សាយោបល់រួមគ្នាគឺជាវិធីសាស្ត្រដែលមានប្រសិទ្ធភាពបំផុតមួយដើម្បីជួយអ្នកជក់បារីឱ្យឈប់ជក់។ សម្ព័ន្ធខ្សែទូរស័ព្ទបន្សាបគ្រឿងញៀនអាមេរិកខាងជើងអាចជួយអ្នកស្វែងរកធនធាននៅក្នុងរដ្ឋរបស់អ្នក។

៣-កុំមើលស្រាលទៅលើអំណាចនៃការឡើងជណ្តើរ

ការណែនាំចម្បងរបស់វេជ្ជបណ្ឌិត ខាន់ សម្រាប់អ្នកជំងឺ បន្ទាប់ពីឈប់ជក់បារី គឺត្រូវមើលថាតើពួកគេអាចឡើងជណ្តើរបានប៉ុន្មានជាន់ដោយមិនហត់ ហើយបន្ទាប់មកចាប់ផ្តើមបង្កើនបន្ថែម។

ការហាត់ប្រាណទៀងទាត់ធ្វើឱ្យសាច់ដុំបេះដូងកាន់តែរឹងមាំ និងធ្វើឱ្យរាងកាយកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការទាញយកអុកស៊ីហ្សែនពីឈាម។ វាក៏ជួយបន្ថយសម្ពាធឈាម និងកម្រិតជាតិស្ករ ហើយជួយកាត់បន្ថយខ្លាញ់លើសក្នុងខ្លួនដែលអាចនាំឱ្យមានភាពស៊ាំជាមួយអាំងស៊ុយលីន និងជំងឺមេតាបូលិកផ្សេងទៀត។

សមាគមបេះដូងអាមេរិកណែនាំថា មនុស្សពេញវ័យគួរតែទទួលបានការហាត់ប្រាណប្រភេទអេរ៉ូប៊ិកកម្រិតមធ្យម ១៥០នាទីក្នុងមួយសប្តាហ៍ ប៉ុន្តែមិនមែនមនុស្សគ្រប់គ្នាមានពេល ៣០នាទីរៀងរាល់ថ្ងៃដើម្បីឡើងម៉ាស៊ីនរត់ ឬធ្វើការហាត់ប្រាណដែលមានកម្លាំងខ្លាំងនោះទេ វេជ្ជបណ្ឌិត ឡារ៉ា-ប្រៃធីនជឺ បានមានប្រសាសន៍។ នេះហើយជាពេលដែលគោលដៅតូចៗ និងការហាត់ប្រាណរយៈពេលខ្លីអាចជួយបាន។

ឧទាហរណ៍ ប្រសិនបើអ្នកធ្វើការពីផ្ទះ សូមព្យាយាមសម្រាកពីការប្រជុំដើម្បីធ្វើលំហាត់ពត់ជើង ឬរត់ឡើងជណ្តើរមួយជាន់។ នៅពេលពួកគេអង្គុយមើលស្កេនអ្នកជំងឺ វេជ្ជបណ្ឌិត ឡារ៉ា-ប្រៃធីនជឺ និងបុគ្គលិករបស់គាត់ព្យាយាមក្រោកឈរ និងធ្វើលំហាត់ប្រាណ ២០ដង ដូចជាលំហាត់ស្ទូចដៃ ពត់ជង្គង់ ឬពត់ជើង រៀងរាល់ម៉ោងប្រសិនបើពួកគេអាចធ្វើបាន។

សម្រាប់មនុស្សមួយចំនួន ការតាមដានជំហាន កាឡូរី និងជាតិស្ករក្នុងឈាមជាមួយឧបករណ៍ឌីជីថលអាច “លើកទឹកចិត្តខ្លាំង” វេជ្ជបណ្ឌិត ខាន់ បានមានប្រសាសន៍ ដោយជួយពួកគេតាមដានវឌ្ឍនភាព និងមានអារម្មណ៍សម្រេចបាននៅពេលសម្រេចបានគោលដៅជាក់លាក់មួយ។

៤-ត្រូវនៅតែក្នុងជាយផ្សារទំនើប

គ្រូពេទ្យណែនាំឱ្យទទួលទានអាហារមានប្រភពពីរុក្ខជាតិដែលសម្បូរគ្រាប់ធញ្ញជាតិទាំងមូល ប្រូតេអ៊ីនស្រាល និងផ្លែឈើ បន្លែស្រស់ៗ ដែលជាធម្មតាត្រូវបានដាក់លក់នៅតាមជាយផ្សារទំនើប។

របបអាហារ DASH ត្រូវបានបង្ហាញថាមានប្រសិទ្ធភាពជាពិសេសសម្រាប់អ្នកដែលមានសម្ពាធឈាមខ្ពស់ ហើយការស្រាវជ្រាវជាច្រើនទសវត្សរ៍គាំទ្រអត្ថប្រយោជន៍សុខភាពនៃរបបអាហារមេឌីទែរ៉ានេ។ របបអាហារទាំងពីរសង្កត់ធ្ងន់លើខ្លាញ់មិនឆ្អែត ដូចជាខ្លាញ់ដែលមាននៅក្នុងប្រេងអូលីវ និងគ្រាប់ធញ្ញជាតិ ជាជាងខ្លាញ់ឆ្អែតដែលជាធម្មតាមាននៅក្នុងអាហារដូចជាសាច់ក្រហម។ របបអាហារទាំងពីរអាចជួយកាត់បន្ថយ LDL ឬកូឡេស្តេរ៉ុលដង់ស៊ីតេទាប ដែលជាប្រភេទ “អាក្រក់” ដែលអាចនាំឱ្យមានការកកស្ទះនៅក្នុងសរសៃឈាម។

ប្រសិនបើអ្នកញ៉ាំសាច់ក្រហមច្រើនពេលនេះ សូមចាប់ផ្តើមជំនួសអាហារពេលល្ងាចពីរបីដងក្នុងមួយសប្តាហ៍ជាមួយនឹងជម្រើសមានប្រភពពីរុក្ខជាតិ ឬសាច់មាន់ស្រាល ឬត្រី វេជ្ជបណ្ឌិត ឡារ៉ា-ប្រៃធីនជឺ បានមានប្រសាសន៍។

ការជំនួសអាហារកែច្នៃខ្លាំង – ម្ហូបកញ្ចប់ដែលជាទូទៅមាននៅតាមរបងកណ្តាលនៃផ្សារទំនើប – ជាមួយនឹងជម្រើសដែលកែច្នៃតិចជាងក៏អាចកាត់បន្ថយលទ្ធភាពនៃការកើតជំងឺមេតាបូលិក ដូចជាជំងឺធាត់ ឬទឹកនោមផ្អែម ដែលទាំងពីរបង្កើនហានិភ័យនៃជំងឺបេះដូង។

៥-ផ្តល់អាទិភាពដល់ការសម្រាក

ការគេងឱ្យបានពី ៧ ទៅ ៩ម៉ោងក្នុងមួយថ្ងៃនៃការគេងដែលមានគុណភាពគឺសំខាន់សម្រាប់សុខភាពបេះដូងល្អ និងមេតាបូលិសប្រសើរជាងមុន វេជ្ជបណ្ឌិត ឡារ៉ា-ប្រៃធីនជឺ បានមានប្រសាសន៍។

ការគេងមិនគ្រប់គ្រាន់បង្កើនអរម៉ូនស្ត្រេសរបស់អ្នក ដែលជំរុញឱ្យមានការរលាកដែលអាចនាំឱ្យមានការកកស្ទះនៅក្នុងសរសៃឈាម។ វាអាចរំខានដល់ចង្វាក់ជីវសាស្ត្រប្រចាំថ្ងៃរបស់អ្នក និងប៉ះពាល់ដល់មេតាបូលិសរបស់អ្នក ដែលនាំឱ្យឡើងទម្ងន់ ភាពស៊ាំជាមួយអាំងស៊ុយលីន និងទីបំផុតជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី២ វេជ្ជបណ្ឌិត ឡារ៉ា-ប្រៃធីនជឺ បានមានប្រសាសន៍។

មានរឿងជាច្រើនដែលអាចរំខានដល់ការគេងល្អនៅពេលយប់ ប៉ុន្តែតាមដែលអ្នកអាចធ្វើបាន សូមព្យាយាមអនុវត្តតាមទម្លាប់គេងប្រចាំថ្ងៃ ជៀសវាងការផឹកកាហ្វេនៅពេលយប់ និងរៀបចំពេលវេលាខ្លះដោយមិនប្រើប្រាស់អេក្រង់មុនពេលចូលគេង។

៦-ជៀសវាងគ្រឿងស្រវឹង

ការផឹកគ្រឿងស្រវឹងបង្កើនការប្រើប្រាស់កាឡូរីសរុប និងអាចបង្កើនកម្រិតខ្លាញ់មួយចំនួនដែលហៅថាត្រីគ្លីសេរីត ដែលនៅក្នុងបរិមាណច្រើនត្រូវបានគេភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងការកកស្ទះខ្លាញ់នៅលើជញ្ជាំងសរសៃឈាម។ ការផឹកច្រើនពេកក៏អាចបណ្តាលឱ្យមានសម្ពាធឈាមខ្ពស់ ចង្វាក់បេះដូងមិនទៀងទាត់ និងខ្សោយបេះដូង នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់វេជ្ជបណ្ឌិត ជេនីហ្វើរ ហេថេ ជាគ្រូពេទ្យជំនាញបេះដូងនៅមជ្ឈមណ្ឌល NewYork-Presbyterian/Columbia University Irving Medical Center។

“គ្រឿងស្រវឹងពិតជាជាតិពុលសម្រាប់បេះដូង” វេជ្ជបណ្ឌិត ហេថេ បានមានប្រសាសន៍។ គាត់លើកទឹកចិត្តឱ្យអ្នកជំងឺរបស់គាត់វៀរចាក ឬកាត់បន្ថយការផឹកគ្រឿងស្រវឹងឱ្យបានច្រើន ដោយកំណត់ការផឹករបស់ពួកគេត្រឹមតែមួយយប់ក្នុងមួយសប្តាហ៍ ឧទាហរណ៍។ គាត់ណែនាំឱ្យអ្នកជំងឺដែលមានជំងឺខ្សោយបេះដូងឈប់ផឹកទាំងស្រុង។

៧-ចងចាំថា៖ ជំងឺបេះដូងគឺជាឃាតករលេខមួយសម្រាប់ទាំងបុរស និងស្ត្រី

វេជ្ជបណ្ឌិត ហេថេ ដែលមានជំនាញខាងជំងឺខ្សោយបេះដូងកម្រិតខ្ពស់ ជំងឺសរសៃឈាមបេះដូងរបស់ស្ត្រី និងសម្ភពទាក់ទងនឹងបេះដូង បាននិយាយថា វាមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់ស្ត្រីដែលមានអាយុចន្លោះពី ២០ ៣០ និង ៤០ឆ្នាំក្នុងការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះសុខភាពបេះដូងរបស់ពួកគេ។

ស្ត្រីមានកត្តាហានិភ័យជាច្រើនដែលបុរសមិនមាន គាត់បាននិយាយ។ ការអស់រដូវមុនអាយុ (មុនអាយុ ៤០ឆ្នាំ) និងការព្យាបាលជំងឺមហារីកសុដន់អាចបង្កើនឱកាសនៃការកើតជំងឺបេះដូង ដូចគ្នានឹងជំងឺភាពស៊ាំផ្ទាល់ខ្លួនដូចជាជំងឺ lupus និងរលាកសន្លាក់រ៉ាំរ៉ៃ ដែលប៉ះពាល់ដល់ស្ត្រីច្រើនជាង។

លក្ខខណ្ឌទាក់ទងនឹងការមានផ្ទៃពោះក៏ប៉ះពាល់ដល់បេះដូងផងដែរ។ អំឡុងពេលមានផ្ទៃពោះ បរិមាណឈាមកើនឡើង ហើយបេះដូងត្រូវបូមខ្លាំង និងលឿនជាងធម្មតា។ ស្ត្រីខ្លះប្រហែលជាមិនអាចទ្រាំទ្រនឹងភាពតានតឹងទាំងនេះបានទេ ហើយអាចកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមពេលមានផ្ទៃពោះ សម្ពាធឈាមខ្ពស់ ឬសូម្បីតែជំងឺខ្សោយបេះដូងដែល ទោះបីជាបណ្តោះអាសន្នក៏ដោយ ក៏ចង្អុលបង្ហាញពីហានិភ័យកើនឡើងនៃជំងឺបេះដូងនៅពេលក្រោយក្នុងជីវិតដែរ វេជ្ជបណ្ឌិត ហេថេ បានមានប្រសាសន៍។

“វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ដែលស្ត្រីមិនគួរទុកការថែទាំវេជ្ជសាស្ត្រទាំងអស់របស់ពួកគេនៅក្រោយខ្នង” ក្នុងអំឡុងពេលវ័យក្មេងរបស់ពួកគេ គាត់បាននិយាយ៕

ដោយ នីណា អក្រាវ៉ាល់ © ក្រុមហ៊ុន The New York Times

អត្ថបទនេះដើមដំបូងត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយនៅក្នុងកាសែត The New York Times។