ប្រែសម្រួល៖រតនា
គូឡាឡាំពួរ៖ វាមានរយៈពេលជាងមួយសប្តាហ៍ហើយចាប់តាំងពីជនជាតិប៉ាឡេស្ទីន Abdalrahim Shehab អាយុ 46 ឆ្នាំបានសម្រាកមួយយប់ត្រឹមត្រូវ។
គាត់មានការព្រួយបារម្ភអំពីស្ថានភាពត្រឡប់ទៅផ្ទះនៅGazaចាប់តាំងពីការផ្ទុះឡើងនៃភាពតានតឹងចុងក្រោយកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ទី៧ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣ដែលគាត់មិនអាចបិទភ្នែករបស់គាត់បានយូរ។
ទូរសព្ទរបស់គាត់នៅក្បែរគាត់មិនដែលបិទនៅពេលយប់ទេ ព្រោះគាត់ព្យាយាមទាក់ទងជាមួយគ្រួសាររបស់គាត់។
“ខ្ញុំសាកថ្មទូរសព្ទបួនដងក្នុងមួយថ្ងៃ ហើយទូរសព្ទបន្លឺសំឡេងជារៀងរាល់ប៉ុន្មាននាទីម្តង។ ខ្ញុំមិនអាចគេងលក់ទេ ខណៈដែលរូបភាពក្មេងស្លាប់បន្តលេចឡើង។ លោក Abdalrahim បានប្រាប់ CNA ថា ឪពុករបស់ខ្ញុំមានអាយុ 77 ឆ្នាំ ហើយមានបញ្ហាសុខភាព ខណៈដែលម្តាយរបស់ខ្ញុំមានអាយុ72 ឆ្នាំ។
“ខ្ញុំគ្រាន់តែព្រួយបារម្ភពីគ្រួសារខ្ញុំត្រឡប់មកផ្ទះវិញ។ វាពិបាកណាស់នៅពេលដែលអ្នកនៅឆ្ងាយពីមនុស្សជាទីស្រលាញ់របស់អ្នក ហើយវាពិបាកខ្លាំងណាស់ក្នុងការទាក់ទងពួកគេ។
ការលួងលោមតែមួយគត់សម្រាប់លោក Abdalrahim ដែលទើបតែបានបញ្ចប់ថ្នាក់បណ្ឌិតផ្នែកស្ថាបត្យកម្មនៅសកលវិទ្យាល័យក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី គឺជាភាពកក់ក្តៅ និងការគាំទ្រដ៏លើសលប់ពីសហគមន៍ម៉ាឡេស៊ី។
លោក Abdalrahim ដែលបានរស់នៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ីអស់រយៈពេល 10 ឆ្នាំជាមួយប្រពន្ធ និងកូនប្រាំនាក់របស់គាត់បាននិយាយថា ជនជាតិម៉ាឡេស៊ីម្នាក់ថែមទាំងបានចំណាយលើការកាត់សក់កូនប្រុសរបស់គាត់កាលពីថ្ងៃអង្គារនៅពេលដែលគាត់ដឹងថាគាត់មកពីប៉ាឡេស្ទីន។
គាត់បាននិយាយខណៈពេលកំពុងយំតាមទូរសព្ទជាមួយ CNA ថា “ខ្ញុំមិនអាចនិយាយបានថាតើវាមានន័យយ៉ាងណាចំពោះខ្ញុំ” ។
លោក Abdalrahim បាននិយាយថា លោកក៏អរគុណចំពោះជំហររបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី លោក Anwar Ibrahim លើបញ្ហានេះ ក្នុងកម្រិតនៃការការពារជាសាធារណៈនូវទំនាក់ទំនងរបស់ម៉ាឡេស៊ីជាមួយក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធប៉ាឡេស្ទីន Hamas ដែលបានគ្រប់គ្រងតំបន់ Gaza តាំងពីឆ្នាំ 2006។
លោក Anwar គឺជាមេដឹកនាំមូស្លីមដំបូងគេដែលមិនត្រឹមតែគាំទ្ររដ្ឋយ៉ាងច្បាស់សម្រាប់ប៉ាឡេស្ទីនប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែសម្រាប់ក្រុមហាម៉ាស។ សូម្បីតែប្រទេសអារ៉ាប់ក៏មិនព្រមធ្វើដូច្នេះដែរ»។
យ៉ាងហោចណាស់មានជនជាតិប៉ាឡេស្ទីនចំនួន 3,400 នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ ខណៈនៅក្នុងប្រទេសអ៊ីស្រាអែល ចំនួនអ្នកស្លាប់បានឡើងដល់ 1,400 នាក់បន្ទាប់ពីការវាយលុកឆ្លងកាត់ព្រំដែនរបស់ពួកហាម៉ាសកាលពីថ្ងៃទី 7 ខែតុលា ដែលបានបន្តដោយការវាយប្រហាររបស់អ៊ីស្រាអែលនៅតំបន់ហ្គាហ្សា។
ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍និយាយថា ជំហររបស់ម៉ាឡេស៊ីលើបុព្វហេតុប៉ាឡេស្ទីនគឺមិនធម្មតាទេ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីជំហររបស់ប្រជាជនភាគច្រើន ដែលប្រជាជនម៉ូស្លីមមានចំនួនជិតពីរភាគបីនៃចំនួនប្រជាជន។
- ការគាំទ្ររបស់ម៉ាឡេស៊ី
ខណៈពេលដែលប្រទេសលោកខាងលិចភាគច្រើន និងប្រទេសអារ៉ាប់មួយចំនួនបានថ្កោលទោសក្រុមហាម៉ាសចំពោះផ្នែករបស់ខ្លួនក្នុងការសម្លាប់ជនស៊ីវិលអ៊ីស្រាអែលកាលពីថ្ងៃទី 7 ខែតុលា ប៉ុន្តែម៉ាឡេស៊ីបានបដិសេធមិនធ្វើដូច្នេះទេ។
នេះបានបង្ហាញការចាប់អារម្មណ៍លើទំនាក់ទំនងរបស់ម៉ាឡេស៊ីជាមួយក្រុមដែលត្រូវបានអាមេរិកនិងសហភាពអឺរ៉ុបចាត់ទុកថាជាក្រុមភេរវជន។
លោក អាន់វ៉ា បានប្រាប់សភាកាលពីថ្ងៃចន្ទ ទី១៦ តុលា ថា ប្រទេសលោកខាងលិច និងអឺរ៉ុប បានស្នើម្តងហើយម្តងទៀត ឱ្យម៉ាឡេស៊ីថ្កោលទោសក្រុមហាម៉ាស់ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំ។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំបាននិយាយថាយើងជាគោលនយោបាយមួយមានទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុមហាម៉ាសពីមុន ហើយវានឹងបន្ត»។
ដូច្នេះហើយ យើងមិនយល់ស្របជាមួយ (ប្រទេសលោកខាងលិច) នៅពេលដែលក្រុមហាម៉ាសបានឈ្នះការបោះឆ្នោត។ ប្រជាជនកាហ្សាជ្រើសរើសពួកគេឲ្យដឹកនាំ»។
នៅក្នុងការបង្ហោះ Facebook កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី១៧ខែតុលា លោក Anwar បាននិយាយថា លោកបានសន្ទនាជាមួយប្រធានការិយាល័យនយោបាយរបស់ក្រុមហាម៉ាស លោក Ismail Haniyeh មួយថ្ងៃមុនដើម្បីបង្ហាញពីការគាំទ្រឥតងាករេរបស់ប្រទេសសម្រាប់ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន។
នាយករដ្ឋមន្ត្រី ដដែលក៏បានសន្យាផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌ចំនួន 100 លាន RM (21 លានដុល្លារ) សម្រាប់ Gaza ថា “ដោយសារស្ថានភាពដ៏អាក្រក់នៅហ្គាហ្សា ខ្ញុំតស៊ូមតិយ៉ាងមុតមាំសម្រាប់ការបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នៃការទម្លាក់គ្រាប់បែក និងការបង្កើតច្រករបៀងមនុស្សធម៌នៅ Rafah” ។
«វាក៏ជាការចាំបាច់ផងដែរសម្រាប់អ៊ីស្រាអែលក្នុងការបោះបង់ចោលការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវនយោបាយនៃការបណ្តេញចេញ ឈប់បាញ់ជាបន្ទាន់ជាមួយក្រុមហាម៉ាស និងបន្តរកដំណោះស្រាយដោយសន្តិវិធីដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះដែលកំពុងបន្ត»។
លោក អាន់វ៉ា ដែលនឹងទៅទីក្រុងរីយ៉ាដ ប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត នៅថ្ងៃទី 19 ខែតុលា សម្រាប់កិច្ចប្រជុំកំពូលក្រុមប្រឹក្សាសហប្រតិបត្តិការអាស៊ាន និងឈូងសមុទ្រ (GCC) បាននិយាយថា លោកនឹងពិភាក្សាបញ្ហានេះជាមួយមិត្តភក្តិដូចជា UAE កាតា អេហ្ស៊ីប និងតួកគី ប្រសិនបើមានតម្រូវការរៀបចំ។ កិច្ចប្រជុំជាមួយមេដឹកនាំពិភពលោកផ្សេងទៀតអំពីបញ្ហានេះ។
ការគាំទ្រសម្តីរបស់ម៉ាឡេស៊ីចំពោះបុព្វហេតុប៉ាឡេស្ទីនត្រូវបានគេរាយការណ៍ថាជាអ្នកនៅពីក្រោយការគំរាមកំហែងបំផ្ទុះគ្រាប់បែកនៅផ្សារទំនើប Mid Valley Southkey ក្នុងទីក្រុង Johor Bahru កាលពីថ្ងៃទី 15 ខែតុលា។
ប៉ូលិសបានប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មានថា អ្នកគ្រប់គ្រងផ្សារទំនើបបានទទួលទូរសព្ទពីមនុស្សម្នាក់ដែលអះអាងថាមកពីបរទេសដែលចង់ដាក់គ្រាប់បែកនៅតំបន់នោះ ដោយសារតែម៉ាឡេស៊ីគាំទ្រប៉ាឡេស្ទីន។
ផ្សារនេះត្រូវបានជម្លៀសចេញ ហើយក្រោយមកត្រូវបានប្រកាសថាមានសុវត្ថិភាព ប៉ុន្តែទោះបីជាមានការគំរាមកំហែងក៏ដោយ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី លោក Ahmad Zahid Hamidi បាននិយាយថា ប្រទេសនេះនឹងបន្តគាំទ្របុព្វហេតុប៉ាឡេស្ទីន។
មួយថ្ងៃក្រោយមក ក្រសួងអប់រំរបស់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីបានប្រកាសថា ពួកគេកំពុងដកខ្លួនចេញពីពិព័រណ៍សៀវភៅ Frankfurt ឆ្នាំនេះ ដោយចោទប្រកាន់អ្នករៀបចំកម្មវិធីថាប្រកាន់ជំហរគាំទ្រអ៊ីស្រាអែល។
- ស្របតាមការគិតរបស់ភាគច្រើន
អ្នកវិភាគនយោបាយលោកបណ្ឌិត Azmi Hassan នៃបណ្ឌិតសភា Nusantara សម្រាប់ការស្រាវជ្រាវយុទ្ធសាស្ត្របានប្រាប់ CNA ថាជំហររបស់លោក Anwar គឺស្របតាមអារម្មណ៍របស់ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីភាគច្រើន។ ម៉ាឡេស៊ីមិនមានទំនាក់ទំនងនយោបាយជាមួយអ៊ីស្រាអែលទេ។
“ជំហររបស់លោក អាន់វ៉ា ឆ្លុះបញ្ចាំងពីបញ្ហាប៉ាឡេស្ទីនទាំងមូល ហើយក្រុមហាម៉ាស់គឺគ្រាន់តែជាផ្ទៃខាងក្រោយរបស់វា។ ជាទូទៅ ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីមិនចាត់ទុកក្រុមហាម៉ាស់ជាក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធនោះទេ ប៉ុន្តែជាក្រុមដែលកំពុងព្យាយាមរំដោះប្រទេសរបស់ពួកគេ» ដោយបន្ថែមថាក្រុម Fatah ដែលគ្រប់គ្រងតំបន់ West Bank ក៏ត្រូវបានស្វាគមន៍នៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ីផងដែរ។
លោកបណ្ឌិត Azmi បានចង្អុលបង្ហាញថា សូម្បីតែគណបក្សនយោបាយមកពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន ក៏នឹងដាក់ការខ្វែងគំនិតរបស់ពួកគេ ហើយបញ្ចេញសំឡេងជាក្រុមមួយនៅពេលនិយាយអំពីបុព្វហេតុប៉ាឡេស្ទីន។
“វាមិនមែនគ្រាន់តែអំឡុងពេលលោក អាន់វ៉ា ឡើងកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែជាវិធីមុននេះ។ ខ្ញុំមិនប្រាកដថានេះជាអារម្មណ៍ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេទេ ប៉ុន្តែជំហរផ្លូវការគឺពួកគេនៅជាមួយគ្នាលើរឿងនេះ»។
កាលពីថ្ងៃទី 13 ខែតុលា អ្នកនយោបាយមកពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន រួមទាំងអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោកបណ្ឌិត Mahathir Mohamad និង Muhyiddin Yassin ព្រមទាំងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបម្រើការជាច្រើននាក់បានចូលរួមការប្រមូលផ្តុំគ្នារាប់ពាន់នាក់នៅឯវិហារអ៊ីស្លាមជាតិរបស់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីក្នុងទីក្រុង Kuala Lumpur ដើម្បីប្រមូលផ្តុំគ្នាដើម្បីបុព្វហេតុប៉ាឡេស្ទីន។
លោក Dennis Ignatius អតីតឯកអគ្គរដ្ឋទូតម៉ាឡេស៊ីប្រចាំប្រទេសឈីលី និងអាហ្សង់ទីន បានប្រាប់ CNA ថា សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់លោក Anwar ចាប់តាំងពីជម្លោះបានផ្ទុះឡើងគឺសំដៅដាក់បញ្ហាទាំងមូលទៅក្នុងបរិបទ។
លោកបានបន្ថែមថា “គ្មាននរណាម្នាក់អាចងាកចេញពីអំពើឃោរឃៅដ៏អាក្រក់ដែលប្រព្រឹត្តដោយក្រុមហាម៉ាសនោះទេ ប៉ុន្តែអ្វីដែលម៉ាឡេស៊ីកំពុងនិយាយនោះគឺពួកគេគ្រាន់តែចង់ឱ្យយើងថ្កោលទោសអំពើហិង្សារបស់ពួកហាម៉ាសប្រឆាំងនឹងអ៊ីស្រាអែលប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែពួកគេមិនចង់ឃើញរូបភាពក្នុងបរិបទកាន់តែទូលំទូលាយនោះទេ”។ សំដៅទៅប្រទេសលោកខាងលិចដែលបានលើកឡើងដោយលោកAnwar។
“ជំហររបស់លោកខាងលិចគឺថ្កោលទោសក្រុមហាម៉ាស ប៉ុន្តែតើការថ្កោលទោសអ៊ីស្រាអែលនៅឯណាក្នុងអំឡុងពេលប៉ុន្មានឆ្នាំ និងឆ្នាំនៃអំពើឃោរឃៅដែលបានប្រព្រឹត្ត?” គាត់បានសួរ។
“ពួកគេគ្រាន់តែចង់ទទួលបានសំឡេងដែលម៉ាឡេស៊ី ថ្កោលទោសក្រុមហាម៉ាស ព្រោះវាបញ្ចូលទៅក្នុងនិទានរឿងរបស់ពួកគេ។ លោកបានបន្ថែមថា ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីនឹងមិនធ្វើបែបនោះទេ ប៉ុន្តែវាមិនមានន័យថា យើងមិនខ្វល់ពេលជនស៊ីវិលត្រូវបានគេសម្លាប់នោះទេ»។
នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី បញ្ហាប៉ាឡេស្ទីនត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាបញ្ហាសាសនា ជាជាងសិទ្ធិមនុស្ស និងយុត្តិធម៌ ដែលជាអ្វីដែលលោក Ignatius ទទួលស្គាល់។
“ខ្ញុំយល់អំពីទំហំសាសនារបស់វា ប៉ុន្តែយើងក៏ត្រូវមើលវាជាបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សដែរ។ ផ្នែកនៃគោលនយោបាយនោះត្រូវតែសង្កត់ធ្ងន់»។
Madam Norma Hashim មកពី Viva Palestina ដែលជាក្រុមផ្តល់ជំនួយសង្គ្រោះ និងតស៊ូមតិក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី បាននិយាយថា លោកស្រីជឿថា បញ្ហាប៉ាឡេស្ទីនមានសារៈសំខាន់ចំពោះប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីជាច្រើន ដោយសារតែសារៈសំខាន់នៃវិហារអ៊ីស្លាម Al-Aqsa ដែលមានទីតាំងនៅក្រុង Jerusalem ។
វិហារឥស្លាមត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាកន្លែងសក្ការៈទី៣សម្រាប់អ្នកកាន់សាសនាអ៊ីស្លាម។
“វាមានសារៈសំខាន់ខាងសាសនា។ វាមិនមែនអំពីហ្គាហ្សាទេ ប៉ុន្តែអំពីប៉ាឡេស្ទីន និងហ្សេរុយសាឡឹម» លោកជំទាវ ន័រម៉ា ដែលបាននិពន្ធសៀវភៅជាច្រើនអំពីបុព្វហេតុប៉ាឡេស្ទីនបាននិយាយ។
- ទំនាក់ទំនងបើកចំហរបស់ម៉ាឡេស៊ីជាមួយហាម៉ាស
ម៉ាឡេស៊ីមិនដែលលាក់បាំងទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុមហាម៉ាសឡើយ ដោយស្វាគមន៍មេដឹកនាំរបស់ខ្លួនដោយបើកចំហនៅទីនេះ។
មេដឹកនាំក្រុមហាម៉ាស់ Ismail Haniyeh បានជួបជាមួយលោកបណ្ឌិត Mahathir ត្រឡប់មកវិញក្នុងខែមករា ឆ្នាំ 2020 នៅពេលដែលគាត់ស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលទីពីររបស់គាត់ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។
កាលពីខែមករា ឆ្នាំ 2013 អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី Najib Razak បានទៅបំពេញបេសកកម្មមនុស្សធម៌នៅហ្គាហ្សា ជាកន្លែងដែលគាត់ត្រូវបានទទួលដោយមេដឹកនាំក្រុមហាម៉ាស់ Haniyeh ។
មានការចោទប្រកាន់ផងដែរថា អង្គការវប្បធម៌ប៉ាឡេស្ទីនម៉ាឡេស៊ី (PCOM) ដែលជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនៅទីក្រុងកូឡាឡាំពួរ គឺជាអ្នកនាំមុខក្រុមហាម៉ាស។
យោងតាមគេហទំព័ររបស់ខ្លួន អង្គការនេះ ដែលមានទីតាំងនៅផ្ទះមួយនៅជិតបេះដូងនៃទីក្រុងគូឡាឡាំពួ មានគោលបំណងអភិវឌ្ឍន៍ការយល់ដឹង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប៉ាឡេស្ទីន និងម៉ាឡេស៊ី។
ក្នុងចំណោមព្រឹត្តិការណ៍ដែលវាបានរៀបចំរួមមានការជជែកគ្នារឿងកម្មវិធី Iftar ធំប្រចាំឆ្នាំ ឬការតមអាហារក្នុងអំឡុងខែរ៉ាម៉ាដាន សប្តាហ៍តស៊ូមតិ និងកម្មវិធីផ្សព្វផ្សាយ។
អ្នកដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយអង្គការនេះ រួមទាំងមួយចំនួនដែលទាក់ទងដោយ CNA ក្នុងប៉ុន្មានថ្ងៃថ្មីៗនេះ បានបដិសេធការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងនេះរវាង PCOM និងក្រុមហាម៉ាស។
ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ 2018 សាស្ត្រាចារ្យប៉ាឡេស្ទីន Fadi al-Batsh ដែលត្រូវបានគេនិយាយផងដែរថាជាសមាជិកនៃក្រុមហាម៉ាសត្រូវបានបាញ់សម្លាប់នៅទីក្រុងគូឡាឡាំពួដោយនរណាម្នាក់ដែលត្រូវបានជ្រើសរើសដោយ Mossad ដែលជាទីភ្នាក់ងារស៊ើបការណ៍សម្ងាត់អ៊ីស្រាអែល។
កាលពីខែកញ្ញាឆ្នាំមុន ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងស្រុកបានរាយការណ៍ថា អ្នកសរសេរកម្មវិធីកុំព្យូទ័រជនជាតិប៉ាឡេស្ទីនពីរនាក់ត្រូវបានចាប់ពង្រត់តាមការណែនាំរបស់ Mossad ដោយជនជាតិម៉ាឡេស៊ី ទោះបីជាអ្នកទាំងពីរបានរត់គេចខ្លួនក៏ដោយ។
- គ្មានហេតុផលសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរនៅក្នុងស្ថានភាព
អ្នកវិភាគ James Chin ដែលជាសាស្ត្រាចារ្យផ្នែកសិក្សាអាស៊ីនៅសាកលវិទ្យាល័យ Tasmania បានប្រាប់ CNA ថានយោបាយក្នុងស្រុកគឺស្ថិតក្នុងចំណោមការពិចារណារបស់លោក Anwar ក្នុងការបញ្ជាក់ជាសាធារណៈអំពីជំហររបស់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីលើបញ្ហានេះ និងការគាំទ្ររបស់ខ្លួនចំពោះបុព្វហេតុប៉ាឡេស្ទីន។
លោកបានបន្ថែមថា “យើងដឹងថាជនជាតិអាមេរិកមិនចូលចិត្តវា ប៉ុន្តែពួកគេនឹងយល់ពីមូលហេតុដែលគាត់កំពុងធ្វើវា – ដើម្បីបង្ហាញពីជំហររបស់គាត់នៅក្នុងសហគមន៍មូស្លីម” ។
“ជាទូទៅ វានឹងមិនមានការវាយបកអ្វីទាំងអស់នោះទេ។ អ្នករាល់គ្នាដឹងថាវាជាជំហរនយោបាយ ហើយវាមិនមែនមានតែគាត់ទេដែលធ្វើ។ ក្រុមឥណ្ឌូណេស៊ីក៏កំពុងធ្វើវាដែរ។ វាមិនមែនជាអ្វីដែលថ្មី ឬមិននឹកស្មានដល់នោះទេ»។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ Chin បានពន្យល់ថា នៅពេលដែលលោក Anwar ប្រឈមមុខនឹងបញ្ហានយោបាយក្នុងស្រុក ជាមួយនឹងអ្នកបោះឆ្នោតម៉ាឡេភាគច្រើនដែលគាំទ្រគណបក្ស Parti Se-Islam Malaysia (PAS) ការជំរុញការគាំទ្រចំពោះបញ្ហានេះគឺជាការល្អដើម្បីបង្ហាញពីអត្តសញ្ញាណអ៊ីស្លាមរបស់គាត់។
“វាក៏ជាបញ្ហាដ៏ល្អសម្រាប់គាត់ក្នុងការទទួលតំណែងជាអ្នកដឹកនាំមួយចំនួនក្នុងចំណោមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដោយសារមានប្រជាជនម៉ូស្លីមច្រើននៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី ហ្វីលីពីនភាគខាងត្បូង និងភាគខាងត្បូងប្រទេសថៃ បន្ថែមពីលើប្រទេសដែលកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមភាគច្រើនគឺឥណ្ឌូនេស៊ី និងម៉ាឡេស៊ី”។
លោកបណ្ឌិត Azmi នៃសាលា Nusantara Academy ជឿជាក់ថា ជំហររបស់ម៉ាឡេស៊ី នឹងមិនប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងរបស់ប្រទេសជាមួយលោកខាងលិចទេ ព្រោះវាមិនមានឥទ្ធិពលខ្លាំង។
“ម៉ាឡេស៊ីមិនមែនទេ ខ្ញុំចង់និយាយថា អារ៉ាប៊ីសាអូឌីត ដែលមានឥទ្ធិពលខ្លាំងនៅក្នុងតំបន់នោះ។ ដូច្នេះនៅពេលម៉ាឡេស៊ីនិយាយបែបនេះ វានឹងមិនផ្លាស់ប្តូរតុល្យភាពនៃភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៅទីនោះទេ»។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតម៉ាឡេស៊ីប្រចាំសហរដ្ឋអាមេរិក លោក Nazri Aziz បានប្រាប់ទូរទស្សន៍ម៉ាឡេស៊ី Astro Awani ថា ក្រសួងការបរទេសមិនពេញចិត្តនឹងជំហររបស់ម៉ាឡេស៊ីលើបញ្ហានេះទេ។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកបាននិយាយថា ប្រទេសនឹងមិនចុះចាញ់នឹងសម្ពាធពីភាគីណាមួយសម្រាប់ការគាំទ្រដែលផ្តល់ឱ្យក្រុមហាម៉ាស និងប៉ាឡេស្ទីន។
លោក Ignatius ដែលជាអតីតឯកអគ្គរដ្ឋទូត បាននិយាយថា ប្រទេសនីមួយៗក្នុងតំបន់មានទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួនរៀងៗខ្លួនចំពោះគោលជំហររបស់ពួកគេ ដោយសារកត្តាផ្សេងៗ។
«យើងតែងតែទទូចថានឹងមិនមានការទទួលស្គាល់ពីអ៊ីស្រាអែលទេរហូតដល់កិច្ចព្រមព្រៀងត្រូវបានសម្រេច។
“សូម្បីតែប្រទេសអារ៉ាប់ក៏មានទំនាក់ទំនងធម្មតាដែរ ប៉ុន្តែនេះគឺជាជំហររបស់យើង ហើយយើងបានជាប់គាំង។ វាជាបញ្ហានៃគោលការណ៍ និងគោលការណ៍មួយក្នុងចំណោមគោលការណ៍មួយចំនួនដែលយើងបានអនុវត្តពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ»។
លោក Ignatius ក៏មិនឃើញថាហេតុអ្វីបានជាទំនាក់ទំនងរបស់ម៉ាឡេស៊ីជាមួយប្រទេសផ្សេងទៀតគួរតែត្រូវបានរងផលប៉ះពាល់ចំពេលជម្លោះអ៊ីស្រាអែលនិងក្រុមហាម៉ាស់ដោយសារតែជំហរខុសគ្នារបស់ពួកគេ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា វាមិនចាំបាច់សម្រាប់ប្រទេសនីមួយៗក្នុងអាស៊ានជាឧទាហរណ៍ក្នុងការមានជំហររួមលើគ្រប់បញ្ហានោះទេ ជាពិសេសបញ្ហាមិនមែនតំបន់។
លោកបានបន្តថា៖ «ប្រទេសផ្សេងទៀតអាចមានជំហរផ្ទុយពីយើងឬមានអព្យាក្រឹតជាង ប៉ុន្តែយើងអាចទទួលខុសត្រូវតែចំពោះមុខតំណែងរបស់យើងប៉ុណ្ណោះ»៕
ប្រភព៖ CNA/rv (kb)