ដោយ៖សហការី
អ្នកបុរាណវិទូនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់បានរកឃើញសំណល់នៃ tavern ដែលមានអាយុកាលជិត ៥,០០០ ឆ្នាំដែលពួកគេសង្ឃឹមថានឹងជាពន្លឺបង្ហាញអំពីជីវិតរស់នៅរបស់មនុស្សសាមញ្ញៗនៅក្នុងទីក្រុងដែលកកើតឡើងដំបូងគេនៅលើពិភពលោក។
ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវអាម៉េរិក នឹង អ៊ីតាលី បានរកឃើញវានៅក្នុងប្រាសាទបុរាណ Lagash ភាគឦសាននៃទីក្រុងដ៏ទំនើប Nasiriyah ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាទីតាំងនៃទីក្រុងដែលកកើតដំបូងគេនៃអរិយធម៌ Sumerian របស់ប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់សម័យបុរាណ។
ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវមកពីសាកលវិទ្យាល័យ Pennsylvania និងសាកលវិទ្យាល័យ Pisa បានរកឃើញសំណល់នៃប្រព័ន្ធទូរទឹកកកដំបូងគេ ចង្ក្រានយក្ស កៅអីសម្រាប់អាហារពេលល្ងាច និងចានសម្រាប់បម្រើភ្ញៀវប្រហែល ១៥០ ចាន ។
ត្រី និងឆ្អឹងសត្វក៏ត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងចាន រួមជាមួយនឹងភស្តុតាងនៃការផឹកស្រាបៀរ ដែលរីករាលដាលក្នុងចំណោមជនជាតិ Sumerians ។
នាយកគម្រោង Holly Pittman បានប្រាប់ AFP ថា យើងមានទូរទឹកកក យើងមានកប៉ាល់រាប់រយគ្រឿងដែលត្រៀមរួចជាស្រេច កៅអីអង្គុយដែលសម្រាប់មនុស្សអង្គុយ… ហើយនៅខាងក្រោយទូទឹកកកគឺជាឡដែលនឹងត្រូវប្រើ… សម្រាប់ចម្អិនអាហារជាដើម ។
នាងបាននិយាយថា “ អ្វីដែលយើងយល់ពីសម័យបុរាណគឺថាទីនេះជាកន្លែងដែលមនុស្សធម្មតាពីបុរាណអាចមកញ៉ាំអាហារនៅទីនេះបាន ហើយវាមិនមែនក្នុងស្រុកនោះទេ” ។
នាងបាននិយាយថា “យើងហៅវាថា tavern ពីព្រោះស្រាបៀរគឺជាភេសជ្ជៈធម្មតាបំផុត ដែលគេផឹកវាច្រើនជាងទឹកសម្រាប់ជនជាតិ Sumerians” នាងបាននិយាយថា ដោយកត់សម្គាល់ថានៅក្នុងប្រាសាទមួយក្នុងចំណោមប្រាសាទដែលជីកនៅក្នុងតំបន់ “មានរូបមន្តស្រាបៀរមួយដែលត្រូវបានគេរកឃើញនៅលើ ថេប្លេត Cuneiform” ។
- ‘មនុស្សសមញ្ញ’ –
ទីក្រុងដំបូងគេរបស់ពិភពលោកត្រូវបានអភិវឌ្ឍន៍នៅក្នុងអ្វីដែលគេហៅថាភាគខាងត្បូងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ បន្ទាប់ពីអតិរេកកសិកម្មដាំដុះដំណាំដំបូងគេក្នុងស្រុកបានលេចឡើងនូវវណ្ណៈសង្គមថ្មីដែលមនុស្សមិនចូលរួមក្នុងការផលិតអាហារដោយផ្ទាល់។
តំបន់ Lagash ដែលនៅជិតនឹងចំណុចប្រសព្វនៃទន្លេ Tigris និង Euphrates ត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះថា “សួនរបស់ព្រះ” ដោយមនុស្សសម័យបុរាណសម្រាប់បន្តពូជកូនចៅក្នុងអំបូ Sumerian ដែលមានអាយុកាលតាំងពីរាជវង្សដំបូងបង្អស់។
បុរាណវិទូជនជាតិអ៊ីរ៉ាក់លោក Baker Azab Wali បានប្រាប់ AFP ថា “Lagash គឺជាទីក្រុងដ៏សំខាន់មួយនៃភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់” បន្ទាប់ពីបានរួមគ្នាធ្វើការជាមួយក្រុមអាម៉េរិក អ៊ីតាលី នៅលើទីតាំងទាំងនោះ។
លោកបន្តថា “ ប្រជាជនរស់នៅអាស្រ័យលើវិស័យកសិកម្ម បសុសត្វ នេសាទ ប៉ុន្តែក៏ពឹងលើការដោះដូរទំនិញផងដែរ” ។
Pittman បាននិយាយថាពួកគេចង់ស្វែងយល់បន្ថែមអំពីមុខរបររបស់ប្រជាជនដែលប្រើប្រាស់ tavern ក្នុងសភាវះរុងរឿងរបស់គេប្រហែលជានៅក្នុងឆ្នាំ ២៧០០ មុនគ.ស ដើម្បីបង្ហាញនូវពន្លឺថ្មីទៀតស្តីពីរចនាសម្ព័ន្ធសង្គមនៃសម័យកាលកកើតទីក្រុងដំបូងគេ។
ការវិភាគលម្អិតនឹងត្រូវធ្វើលើសំណាកដែលបានយកក្នុងអំឡុងពេលដែលបានជីកកកាយហើយក្រុមស្រាវជ្រាវបានបញ្ចប់ក្នុងខែវិច្ឆិកា។
នាងបាននិយាយថា “មានកត្តាច្រើនណាស់ដែលយើងមិនទាន់បានដឹងអំពីដំណាក់កាលដំបូងនៃការកកើតឡើងនូវទីក្រុងនេះ នោះគឺជាអ្វីដែលយើងកំពុងសិក្សាស្រាវជ្រាវ”។
អ្នកស្រីបានបន្ថែមថា “ យើងសង្ឃឹមថានឹងអាចកំណត់លក្ខណសម្បត្តិនិងមុខរប… របស់ប្រជាជនដែលរស់នៅក្នុងទីក្រុងដ៏ធំនេះដែលមិនមែនជាឥស្សរជន” ។
“ការស្រាវជ្រាវភាគច្រើនដែលបានធ្វើនៅកន្លែងផ្សេងទៀតគឺផ្តោតលើស្តេច និងបូជាចារ្យ ហើយវាមានសារសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ប៉ុន្តែមនុស្សធម្មតាក៏សំខាន់ផងដែរ”៕
